11. ei/ij - au/ou - k/c/qu - t/th - s/z - x/ks terug naar index
| In de meeste van de bovenstaande combinaties is de juiste spelling kwestie van het woord te kennen of op te zoeken in een woordenboek of het Groene Boekje. Echte regels zijn er vaak niet voor. Hieronder een overzicht met enkele voorbeelden. |
11.1 ei/ij
11.2 au/ou
11.3 k/c/qu
11.4 t/th
11.5 s/z
11.6 x/ks
11.1 ei/ij terug naar boven
| Het verschil tussen woorden met ei en woorden met ij is etymologisch bepaald. Woorden zoals lijden en leiden spreken we nu op dezelfde manier uit, maar werden vroeger verschillend uitgesproken. In vele dialecten kun je het verschil tussen de twee woorden nog horen. |
| mij - mei zij - zei lijden - leiden pijl - peil ijs - eis verijdelen meid verwijt |
11.2 au/ou terug naar boven
| Ook woorden met au of ou hebben een verschillende etymologie, ook al worden ze nu op dezelfde manier uitgesproken. De enige manier om zekerheid te hebben over de spelling in geval van twijfel is een woordenboek of het Groene Boekje raadplegen. |
| gauw - gouw rauw - rouw vouwen kabeljauw auto aanschouwen gebouw kauwen |
11.3 k/c/qu terug naar boven
| De spelling k/c/qu in een woord is vaak afhankelijk van het al dan niet inheems zijn van een woord, of van de graad van vernederlandsing. |
| Inheemse woorden worden doorgaans met k geschreven. |
| kikker klank kruipen |
| Sommige woorden die uit het Latijn of Frans komen zijn voldoende vernederlandst om nu met een k geschreven te worden, andere blijven dan weer de c of de qu behouden in hun spelling. De enige manier om zekerheid te hebben, is het Groene boekje of een woordenboek te raadplegen. |
met k: |
| Soms krijgen verwante woorden in de ene vorm een k en in de andere vorm een c of qu. |
| kritiek - criticus klassiek - classicisme etiket - etiquette |
| Hieronder vind je wel een aantal vuistregels die kunnen helpen bij het spellen van woorden met c of k. |
| In uitheemse elementen zoals -act, -actie, -actief, -ca, -caresse, -caris, -caster, -cateur, -catie/-caat, -cator, -catrice, -cus, -ect, -ectie, -ectief, -ica, -icus, -scoop, -uct, -ucteur of -uctie schrijven we c. |
| cataract fabricatie bibliothecaris insect erectie product |
| In uitheemse elementen zoals co-, col-, com-, con-, contra- en cor- aan het begin van een woord schrijven we c. Let wel: niet alle woorden die met die letters beginnen vallen onder deze vuistregel! |
| collega combinatie concluderen corrosie Maar: kobalt, koala, konvooi, kosmos, ... |
| In de uitheemse elementen cata-, cate-, crypt- of crypto-, loco-, macro- en micro-, necro-, oct- aan het begin van een woord, schrijven we meestal c. |
| catastrofe categorie locomotief necrofilie octaaf Maar: katapult, katalysator, makron, krypton, oktober, ... |
| Het woorddeel elek- in woorden die verwant zijn met elektriciteit, schrijven we met k. |
| elekriciteit elektronisch elektricien elektroanalyse elektrocardiogram |
11.4 t/th terug naar boven
| In uitheemse woorden schrijven we soms th
in plaats van t, maar - niet aan het eind van een woord; - niet voor een medeklinker; - niet na f of ch. |
met th: |
11.5 s/z terug naar boven
| Bij een uitheems woord dat eindigt op een lange klinker + s, verandert de s in z als er een toonloze e op volgt. |
| comateus -> een comateuze patiënt incestueus -> een incestueuze relatie luxueus -> een luxueuze positie Maar: confuus - confuse diffuus - diffuse |
| Let wel: de vrouwelijke varianten op -euse van beroepsnamen op -eur, spreken we uit met een z, maar schrijven we met een s. |
| adviseuse masseuse danseuse |
| In woorden die eindigen op klinker + -seren / -sering / -satie / -siteit spreken we een z uit, maar schrijven we een s. |
amuseren specialisatie curiositeit nervositeit |
11.6 x/ks terug naar boven
| Sommige uitheemse woorden behouden hun x, andere krijgen ks, meestal afhankelijk van de graad van vernederlandsing. Alleen het Groene Boekje of een woordenboek kunnen zekerheid bieden. |
met x: |