10. Afkortingen terug naar index
10.1 Echte afkortingen
10.2 Symbolen
10.3 Initiaalwoorden
10.4 Letterwoorden
10.5 Verkortingen
10.6 Aparte schrijfwijzes
10.1 Echte afkortingen terug naar boven
| Een "echte" afkorting spreek je uit als het woord of de woorden waar ze voor staat. |
| Bv. -> spreek je niet uit als bv maar wel als bijvoorbeeld. |
| Een echte afkorting bevat een of meer punten. Als in het afgekorte woord een hoofdletter staat, dan blijft die behouden in de afkorting. |
| a.u.b. (alstublieft) b.v.d. (bij voorbaat dank) enz. (enzovoort) prof. (professor) Z.K.H. (Zijne Koninklijke Hoogheid) |
| Uitzondering: afkortingen van windrichtingen krijgen hoofdletters
maar geen punten. (Maar als een windrichting voluit geschreven wordt, krijgt ze kleine letters, behalve in sommige gevallen. Voor meer info daarover: kijk onder Aardrijkskundige namen.) |
| NNO (noordnoordoost) ZW (zuidwest) O (oost) WZW (westzuidwest) |
10.2 Symbolen terug naar boven
| Een symbool is een notatie van een wetenschappelijk begrip, een eenheid of een valuta. De schrijfwijze is meestal internationaal. Als we een symbool lezen, spreken we het woord uit waar het voor staat. |
| km -> spreek je uit als kilometer. |
| Een symbool schrijven we zonder punten. Symbolen krijgen kleine letters of hoofdletters naargelang de (inter)nationale normen die daarvoor gelden. |
| kg (kilogram) V (volt) Mg (magnesium) kB (kilobyte) EUR (euro) |
| Let wel: voor sommige wetenschappelijke of technische symbolen bestaat ook een echte afkorting, die je dan beter gebruikt in gewone teksten. |
| g (symbool) = gr. (echte afkorting) = gram s (symbool) = sec. (echte afkorting) = seconde |
10.3 Initiaalwoorden terug naar boven
| Een initiaalwoord is een afkorting die je letter per letter uitspreekt (in tegenstelling tot een letterwoord, dat je als woord uitspreekt, zie verder). |
| pc -> staat voor personal computer maar spreek je doorgaans als [peecee] uit. |
| Een initiaalwoord schrijven we zonder punten en met kleine letters. |
| wc (watercloset) btw (belasting op de toegevoegde waarde) bvba (besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid) |
Uitzonderingen
| 1. | Bij initiaalwoorden die oorspronkelijk gewone afkortingen waren (en dus werden uitgesproken als de woorden waar ze voor staan), maar waarbij een letter-voor-letteruitspraak gewoon is geworden, schrijven we nog wel de punten, net zoals bij gewone afkortingen. |
| a.u.b. (alstublieft) c.q. (casu quo) p.m. (post meridiem) |
|
| 2. | Initiaalwoorden die kunnen worden verward met bestaande woorden, krijgen ook punten. |
| m.o.k. (moeilijk opvoedbare kinderen) >< mok (drinkbeker) a.s.o. (algemeen secundair onderwijs) >< aso (asociaal) |
|
| 3. | Initiaalwoorden die aan een andere taal ontleend zijn en die we ook
als vreemdtalig aanvoelen, behouden hun spelling uit die andere taal. Maar zodra het woord ingeburgerd geraakt, schrijven we het met kleine letters. |
| ADSL ISDN pc tv |
|
| 4. | Initiaalwoorden die naar bedrijven, instellingen, organisaties, instanties, landen, staten en dergelijke verwijzen, spellen we met hoofdletters. Als een bedrijf e.d. een eigen spelling hanteert, nemen we die over. |
| VTM NMBS VS |
|
| 5. | Bij sommige initiaalwoorden is het gewoon gebruikelijk om hoofdletters te schrijven, zonder duidelijke reden. |
| BV (bekende Vlaming) EHBO (eerste hulp bij ongevallen) |
| Voor de regels over samenstellingen en afleidingen met initiaalwoorden, ga naar 5.8, regel 13 en regel 14. |
10.4 Letterwoorden terug naar boven
| Een letterwoord is een afkorting die je als een woord uitspreekt (en niet letter per letter zoals een initiaalwoord). |
| aids (acquired immune deficiency syndrome) |
| Een letterwoord schrijven we zonder punten, en meestal zonder hoofdletters, zeker als het gaat om woorden die goed ingeburgerd zijn. Hoe meer een letterwoord ingeburgerd is, hoe gebruikelijker het is om het met kleine letters te schrijven. |
| pin (persoonlijk identificatienummer) vip (very important person) lat (living apart together) |
| Als het letterwoord een eigennaam is, dan schrijven we het volledig met hoofdletters als het maximum vier karakters bevat, en met een beginhoofdletter als het meer dan vier karakters bevat. |
| Maximum vier letters: NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) SIS (Sociaal Informatiesysteem) Meer dan vier letters: Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) Unicef (United Nations International Children's Emergency Fund) |
| Voor de regels over samenstellingen en afleidingen met letterwoorden, ga naar 5.9, regel 19 en regel 20. |
10.5 Verkortingen terug naar boven
| Een verkorting is een verkorte vorm van een woord of een woordgroep, die opgebouwd is uit lettergrepen, en die ontstaat uit de weglating van een of meer lettergrepen. |
| prof (professor of professional) info (informatie) |
| Verkortingen gedragen zich zoals gewone woorden: ze worden met kleine letters geschreven, maar krijgen een beginhoofdletter als het om eigennamen gaat. |
| horeca (hotel, restaurant, café) infotainment (informatie, entertainment) hifi (high fidelity) Benelux (België, Nederland en Luxemburg) |
10.6 Aparte schrijfwijzes terug naar boven
| Organisaties, bedrijven, ... vormen soms zelf afkortingen e.d. en bepalen daarvoor zelf de schrijfwijze. In dat geval respecteren we die schrijfwijze en zijn de bovenstaande regels dus niet van toepassing. |
| sp.a (Sociaal Progressief Alternatief) K.U.Leuven (Katholieke Universiteit Leuven) |
| Bij afkortingen uit vreemde talen respecteren we de oorspronkelijke schrijfwijze als we die afkorting nog als vreemdtalig aanvoelen. |
| GmbH (Gesellschaft mit beschränkter Haftung) RAM (random access memory) |